Đặc điểm tuổi dậy thì ở nam và nữ, dậy thì sớm có hại không?

Dậy thì là bước ngoặt lớn trong cuộc đời của trẻ, không chỉ là sự thay đổi về thể chất mà còn cả tâm sinh lý, hơn hết là chức năng sinh dục. Tuổi dậy thì ở nam và nữ giới có những biểu hiện như thế nào? Ba mẹ hãy chú ý những thông tin này để hiểu con, chăm sóc và nuôi dưỡng con tốt nhất nhé!

Tuổi dậy thì là gì?

Dậy thì là cột mốc đánh dấu giai đoạn phát triển, cơ thể bé trai và bé gái có những thay đổi cả về thể chất và tinh thần. Dậy thì chính là sự phát triển cơ thể sang giai đoạn trưởng thành, sự hoàn thiện về cơ quan sinh dục và bắt đầu có khả năng sinh sản. Đồng thời có thể có sự phát triển vượt trội về chiều cao và cân nặng.

Độ tuổi dậy thì của nam và nữ

Thông thường, độ tuổi dậy thì của nam và nữ trong các độ tuổi từ 11 - 18. Tuy nhiên, thời gian bắt đầu và quá trình dậy thì kéo dài bao lâu còn phụ thuộc vào cơ địa từng người.

Trung bình các bé gái sẽ dậy thì vào khoảng 10 - 11 tuổi và kết thúc vào khoảng 15 - 17 tuổi, cột mốc là sự xuất hiện kinh nguyệt khi 12 - 13 tuổi

Bé trai sẽ dậy thì ở độ tuổi 12 - 14 và kết thúc ở độ tuổi 16 - 17. Cột mốc đánh dấu tuổi dậy thì ở nam là lần xuất tinh đầu tiên, thường ở độ tuổi 13

Đặc điểm tuổi dậy thì ở nam

Biểu hiện thay đổi thể chất

• Thay đổi vóc dáng cơ thể: nam giới có sự phát triển vượt bậc về chiều cao, trung bình mỗi năm tăng 7 - 10 cm, kéo dài trong 3 năm. Cùng với đó là xuất hiện cơ bắp, vai nở, cơ thể to và khỏe hơn
• Xuất hiện lông và râu: lông thường có ở xung quanh bộ phận sinh dục trước rồi tiếp tục xuất hiện lông nách, lông chân và râu
• Vỡ giọng (giọng nói thay đổi): vào giai đoạn dậy thì, thanh quản mở rộng, dây thanh đới dày và to lên khiến nam giới vỡ giọng, giọng nói ồm và khàn. Sau một thời gian sẽ trầm và ấm hơn.
• Xuất hiện cục yết hầu: sự thay đổi hormone dẫn đến nổi cục yết hầu (sụn tuyến giáp)
• Cơ quan sinh dục phát triển: bìu to và sẫm màu hơn, hai bên tinh hoàn lớn dần lên, dương vật to và dài hơn. Khi gặp những kích thích sẽ cương cứng và nhạy cảm hơn
• Triệu chứng xuất tinh khi đang ngủ (mộng tinh không kiểm soát) và những lần cương cứng ngoài ý muốn
• Xuất hiện mụn trứng cá
• Tiết nhiều mồ hôi
• Vú vẫn phẳng nhưng có thể cảm thấy hơi sưng nhẹ. Hiện tượng này khác với tình trạng vú to ở đàn ông. Hơn nữa nam giới còn có thể thấy đau và nhạy cảm quanh hai đầu núm vú

Biểu hiện thay đổi tâm lý

• Bé trai nghịch ngợm, ương bướng, khó bảo hơn
• Có sự thay đổi trong cảm xúc, rung động với bạn khác giới
• Xu hướng sống hướng ngoại và thích được tự do, được bố mẹ tôn trọng quyền riêng tư và ý kiến cá nhân
• Thích tâm sự và nói chuyện với bạn bè hơn là chia sẻ với bố mẹ

Đặc điểm tuổi dậy thì ở nữ

Biểu hiện thay đổi thể chất

• Ngực phát triển: ban đầu thấy ngực xuất hiện cục u tròn bên trong gây sưng và hơi đau, sau đó ngực lớn dần lên, đầu núm vú to và có màu sẫm hơn
• “Cô bé” thay đổi: âm hộ hơi chếch xuống phía dưới, môi bé phát triển lớn dần lên và hơi thẫm lại
• Âm đạo có chất dịch màu trắng, ẩm ướt và trở nên nhạy cảm hơn
• Xuất hiện lông vùng kín: lông mu mọc lên xung quanh vùng kín, lông ngày càng mọc nhiều, dày, dài, thô và xoăn hơn
• Xuất hiện lông nách: lông nách mọc lên cứng và đen, thời gian đầu có thể gây ngứa
• Xuất hiện ria mép hoặc lông ở các bộ phận khác, điều này hoàn toàn bình thường
• Bắt đầu có kinh nguyệt: đây là dấu hiệu tuổi dậy thì ở nữ rõ ràng nhất, kinh nguyệt có thể chưa ổn định, xuất hiện rối loạn kinh nguyệt với các bé gái tuổi teen
• Phát triển chiều cao: chiều cao của bé gái có thể tăng vọt lên 7 - 8cm và tạm dừng phát triển sau khoảng 2 năm có kinh
• Xuất hiện mụn trứng cá, da mặt tiết nhiều bã nhờn hơn
• Thay đổi giọng nói: giọng nói của bé gái không ồm hay khán như tuổi dậy thì ở nam giới mà nhẹ nhàng, cao và trưởng thành hơn
• Vóc dáng cơ thể mềm mại và quyến rũ hơn. xương chậu phát triển, hông nhỏ lại, mông to ra,...

Biểu hiện thay đổi tâm lý

• Bé gái bắt đầu biết làm điểm, chú ý đến ngoại hình và cách ăn mặc hơn
• Cảm nhận được tình cảm với bạn khác giới
• Tâm lý trở nên mộng mơ, thích trò chuyện và giao lưu cùng bạn bè nhiều hơn
• Tính cách ương bướng, thích tự quyết, thích thể hiện cái tôi cá nhân

Dậy thì sớm là gì? Yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm

Dậy thì sớm là nam giới và nữ giới bắt đầu tuổi dậy thì sớm hơn độ tuổi dậy thì thông thường. Đây là tình trạng khá phổ biến hiện nay. Những yếu tố dưới đây là tăng nguy cơ dậy thì sớm như:

• Béo phì
• Hormone giới tính:tiếp xúc với estrogen hay testosterone qua kem, thuốc mỡ hoặc các chất khác có chứa hormone sinh dục
• Chế độ ăn uống
• Sử dụng các sản phẩm không phù hợp với độ tuổi
• Gặp một số vấn đề về sức khỏe, mắc các bệnh lý làm tăng nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ
• Bức xạ trị liệu lên hệ thống thần kinh trung ương: việc xạ trị cho các khối u, ung thư hoặc các can thiệp tương tự

Dậy thì sớm có hại không?

Dậy thì sớm ở nam và nữ dẫn đến những hệ quả không tốt như:

• Hạn chế chiều cao
• Chu kỳ kinh nguyệt sớm với nữ có thể dẫn đến triệu chứng rối loạn tiết tố nữ sau này
• Rối loạn về mặt sinh dục

Cha mẹ hãy đồng hành cùng con trong độ tuổi dậy thì của trẻ

Giai đoạn dậy thì đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc đời, là sự biến đổi về cả tâm sinh lý khiến con trẻ có những suy nghĩ, lo lắng, trở nên khó gần, ngại chia sẻ với bố mẹ hơn. Vì thế, phụ huynh cần đồng hành cùng con vượt qua tuổi dậy thì đầy khủng hoảng.

• Giúp trẻ xây dựng lối sống lành mạnh và thói quen ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tăng cường bổ sung vitamin và khoáng chất để trẻ phát triển toàn diện cả về thể trạng và trí não
• Khuyến khích trẻ vận động, tham gia các hoạt động thể chất, trí tuệ
• Giúp trẻ có thời gian ngủ nghỉ đủ giấc
• Xây dựng các quy tắc gia đình và các thành viên cần tuân thủ
• Thẳng thắn trò chuyện, chia sẻ và tìm cách giải quyết vấn đề
• Cha mẹ cần chia sẻ với con những kiến thức cần thiết về tuổi dậy thì. Đặc biệt là những kiến thức về giới tính và sinh sản
• Hướng dẫn con cách chăm sóc và vệ sinh cơ thể, nhất là vùng nhạy cảm để tránh các bệnh lý
• Cha mẹ cần tìm hiểu tâm lý của con để thấu hiểu và đồng cảm, không nên quát nạt, giận dữ khiến trẻ càng ương bướng và khó bảo hơn
• Tôn trọng quyền tự do và sự riêng tư của con ở mức độ phù hợp, tạo cảm giác thoải mái và gần gũi như một người bạn với con

Lời kết

Có một thực trạng chung là hầu hết phụ huynh chỉ quan tâm đến kết quả học tập, thành tích của con mà lơ đãng đến sự thay đổi tâm sinh lý của trẻ trong độ tuổi dậy thì. Điều này dễ dẫn đến khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng lớn hơn, các bé không còn muốn sẻ chia, trở nên ương ngạnh và ngang bướng, càng cấm đoán càng muốn làm ngược lại.

Bởi vậy, cha mẹ hãy quan tâm đến con nhiều hơn, cùng đồng hành với con trong giai đoạn dậy thì để các bé có sự phát triển tốt nhất, vượt qua những bỡ ngỡ, khủng hoảng trong tâm lý và tinh thần. Đồng thời cũng gắn kết sợi dây tình thân trong gia đình!